Một nhóm người dân Ba Lan biểu tình trước
trụ sở của facebook phản đối việc facebook chặn tài khoản theo yêu cầu của
chính phủ hôm 5/11/2016. AFP photo
Trang Thời báo Châu Á ngày 2/5 đã đăng tải một bài viết có tựa “ Is Facebook putting profit before freedom in Southeast Asia?” tạm dịch là “Facebook có đang đặt lợi nhuận lên trên tự do dân chủ ở Đông Nam Á?”
Trong mấy năm trở lại đây Facebook đã thu được khoản
lợi nhuận lớn từ khu vực Đông Nam Á. Đây là một trong những khu vực có thị trường
quảng cáo trên mạng xã hội phát triển nhanh nhất trên thế giới. Hiện tại gần một
nửa dân số Đông Nam Á sử dụng trang mạng xã hội này. Chỉ tính riêng quý III năm
2016, lợi tức Facebook thu được tại khu vực này tăng 59%, tương đương số tiền
lên đến hơn 2 tỷ Mỹ kim.
Lợi nhuận cao đi liền với thách thức lớn
mà Facebook phải đối mặt tại khu vực suốt nhiều năm là vấn đề nhân quyền chưa
bao giờ nguội lạnh.
Ngày 25/4, một công dân Thái tên Wuttisan Wongtalay
đã phát trực tiếp trên Facebook cảnh ông này tự tay giết người con gái 11 tuổi
rồi sau đó tự kết liễu đời mình. Đoạn video này được phát trên Facebook suốt 24
giờ và nhận được hàng triệu lượt xem trước khi bị Facebook gỡ xuống.
Một ngày sau đó, giám đốc chính sách toàn cầu của
Facebook là bà Monika Bickert đã gặp mặt bộ Thông tin truyền thông của Việt Nam
để bàn thảo về việc gỡ bỏ những tài khoản mà Chính phủ Hà Nội cho là mạo danh,
kích động bạo lực trên Facebook, tấn công thù địch, xâm hại trẻ em, xâm hại đời
tư cá nhân, xúc phạm nhân phẩm, xâm phạm đời tư của phụ nữ và đặc biệt là mạo
danh các lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam. Truyền thông Việt Nam lúc đó loan
tin phía Facebook cũng đã cam kết sẽ hỗ trợ Việt Nam gỡ bỏ những tài khoản này,
nhấn mạnh sẽ tuân thủ pháp luật Việt Nam để tạo một môi trường Facebook lành mạnh.
Đài Á Châu Tự Do đã tìm cách liên lạc với bà Monika
Bickert để hỏi cụ thể hơn về thông tin trên nhưng phía đại diện truyền thông của
Facebook cho biết không thể được.
Trước đó, hồi tháng 2, Chính phủ Việt Nam đã yêu cầu các doanh nghiệp trong và
ngoài nước ngừng quảng cáo trên Facebook để gây áp lực buộc trang mạng xã hội
này phải gỡ bỏ những bài đăng mà Việt Nam cho là “độc hại”.
Theo pháp luật Việt Nam, tội danh tuyên truyền chống
nhà nước, bao gồm cả việc tuyên truyền trên mạng xã hội, có thể bị phạt 20 năm
tù giam. Nhà cầm quyền Việt Nam đã áp dụng điều luật 258 bộ Luật hình sự để bắt
giữ và tuyên mức án nặng với những nhà đấu tranh dân chủ và các blogger vì tội
lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích quốc gia. Hầu hết những nhà hoạt
động và blogger này đều sử dụng Facebook là phương tiện chính để bày tỏ quan điểm
cá nhân của mình.
Hiện tại Facebook đang tuân thủ đề nghị của chính
quyền Thái Lan gỡ bỏ những nội dung được cho là mang tính xúc phạm gia đình
Hoàng gia Thái. Đây cũng là một tội danh được xứ Chùa Vàng quy định rõ trong
pháp luật và người vi phạm có thể bị xử đến 15 năm tù.
Năm ngoái, Facebook đã phát động chiến dịch Sáng kiến
công dân dũng cảm trực tuyến nhằm nỗ lực chống lại những phát ngôn, tuyên truyền
sự hận thù, Chủ nghĩa cực đoan trên truyền thông xã hội. Tuy nhiên, sau một thời
gian ngắn, số đông dư luận đã lên tiếng phản đối việc Facebook gỡ bỏ những bài
đăng liên quan đến vấn đề chính trị, đặc biệt là những bài tranh luận về vấn đề
nhập cư.
Tại nhiều quốc gia
Đông Nam Á, điển hình là Việt Nam và Trung cộng, hệ thống báo
chí, truyền thông đều do Nhà nước quản lý và chỉ được phép đăng tải những nội
dung mà Nhà nước cho phép. Chính vì vậy, nhiều người dân ở các quốc gia này cho rằng Facebook đã tạo điều kiện
cho họ được quyền phát biểu những ý kiến bất đồng với quan điểm của nhà cầm quyền,
và phần nào xóa mờ rào cản về tự do ngôn luận của người dân.
Tháng 5 năm ngoái, Việt Nam đã tạm thời chặn Facebook
khi hàng loạt các cuộc biểu tình trên khắp cả nước nổi dậy yêu cầu đóng cửa nhà
nhà máy gang thép Formosa ở Vũng Áng Hà Tĩnh xả thải làm cá chết nổi trắng xóa
trên biển, hàng trăm ngàn người dân mất sinh kế. Tuy nhiên bất chấp nỗ lực ngăn
chặn của nhà cầm quyền, nhiều người dân vẫn tìm cách tiếp cận trang mạng xã hội
này qua các phần mềm, chương trình khác nhau. Một số quốc gia khác như Thái
Lan, Myanmar cũng từng chặn Facebook tạm thời khi xảy ra biểu tình hay bạo động.
Năm ngoái nhiều nguồn tin cho biết Facebook đang bí
mật thiết kế một phần mềm cho phép bên thứ 3 kiểm duyệt nội dung trước khi đăng
tải trên các nguồn cấp dữ liệu tin tức (news feeds). Phần mềm này được nói là
“món quà” Facebook sẽ trao tặng cho Trung cộng, đổi lại Trung cộng sẽ cho phép
Facebook hoạt động trở lại. Xin được nhắc lại, chính phủ Bắc Kinh đã chính thức chặn Facebook kể từ năm 2009.
Nhiều nhà đấu tranh cho quyền tự do ngôn luận lo ngại
rằng nếu phần mềm này được thiết kế thành công và trao tặng cho Trung cộng, các
quốc gia châu Á khác cũng đòi hỏi được tiếp cận công cụ kiểm duyệt này. Như vậy
Facebook vô hình trung đang tự tách mình khỏi quá trình kiểm duyệt nội dung,
thay vào đó tạo điều kiện cho chính phủ các quốc gia này dập tắt những tiếng
nói bất đồng chính kiến với họ.
Một phản ứng mới nhất từ Việt Nam đối với việc yêu cầu
Facebook gỡ bỏ những nội dung bị cho là không phù hợp là ý kiến của một số cư
dân mạng, như nhà hoạt động Nguyễn Quang A, về chia sẻ bài viết của Báo
Nghệ An với nội dung về Linh mục Đặng Hữu Nam, người hướng dẫn dân xứ Phú Yên
nơi ông phụ trách khiếu kiện Formosa. Theo đó thì Facebook cũng cần phải loại bỏ
những status bôi nhọ cá nhân công dân khi được báo với cơ sở xác thực.
Giới đấu tranh dân chủ và tự do ngôn luận
quan ngại rằng Facebook hiện đang đặt nguồn lợi nhuận từ Đông Nam Á lên trên
quyền cơ bản của người dân bằng cách đáp ứng những yêu cầu của nhà cầm quyền để
duy trì thị trường kinh doanh béo bở trong khu vực.
Lan Hương (RFA)
Đọc thêm:
Đọc thêm:
Giám
đốc điều hành Facebook Mark Zuckerberg.
Giám đốc điều hành Facebook Mark Zuckerberg hôm thứ
Tư cho hay công ty sẽ mướn thêm 3.000 nhân viên trong năm tới để đáp ứng các bản
tin về những thông tin không phù hợp trên truyền thông xã hội và đẩy nhanh việc
xóa bỏ các video quay cảnh giết người, tự vẫn hay những hành động bạo lực khác.
Hãng tin Reuters tường thuật rằng chiến dịch tuyển nhân viên này có thể được coi như một sự
nhìn nhận của Facebook, rằng ít nhất cho tới bây giờ, phần mềm tự động cải thiện
việc giám sát nội dung vẫn chưa đủ. Facebook Live, một dịch vụ cho phép
bất kỳ người sử dụng nào phát sóng trực tiếp, đã gặp tai tiếng từ khi ra mắt hồi
năm ngoái vì những video trực tiếp chiếu những cảnh bạo lực.
Trong một dòng tin tải lên trên Facebook, đồng sáng
lập viên Facebook, Mark Zuckerberg, cho biết 3,000 nhân viên mới sẽ bổ sung đội
ngũ 4.500 nhân viên hiện nay có nhiệm vụ rà soát các nội dung bị nghi là vi phạm
các quy định sử dụng dịch vụ.
Tuần trước, cảnh sát cho hay một người cha ở Thái
Lan đã truyền trực tiếp video cảnh ông tự tay giết con gái trên Facebook Live.
Sau hơn một ngày đã có 370.000 lượt xem, trước khi Facebook gỡ video này. Các
đoạn video khác từ những nơi như thành phố Chicago và Cleveland cũng gây sốc
cho người xem với nhiều cảnh bạo lực.
Ông Zuckerberg nói:
“Chúng tôi
đang làm việc để tạo điều kiện dễ dàng hơn cho việc báo cáo các video loại này,
nhờ đó chúng tôi có thể hành động sớm hơn – dù đó là đáp ứng nhanh khi một ai
đó cần được giúp đỡ, hoặc để xóa bỏ nội dung xấu đó”.
Facebook cho biết 3.000 nhân viên mới sẽ theo dõi tất
cả nội dung trên Facebook, không chỉ các video truyền đi trực tiếp. Công ty
không cho biết nơi làm việc của các nhân viên mới.
VOA