Giáo sư luật Biển quốc tế Robert
Beckman hôm 8.3 đã phản bác các lập luận của Đại sứ Trung cộng tại Tân Gia Ba
về vụ kiện tranh chấp ở Biển Đông.
Giáo sư Robert Beckman đấu khẩu với các học giả Trung cộng về Biển Đông tại
Tân Gia Ba tháng 2.2011 – Ảnh: Thục Minh
Giáo sư Beckman cũng là Giám đốc
Trung tâm luật quốc tế thuộc ĐH Quốc gia Tân Gia Ba. Ông viết bài trên báo The
Straits Times để “trả lời” cho “lập trường không tham gia vụ kiện” do Phi Luật
Tân khởi xướng của Trung cộng mà đại sứ nước này tại Tân Gia Ba, ông Trần Hiểu
Đông (Chen Xiaodong), nêu ra trên cùng tờ báo. Bài phản bác với các lập luận
chặt chẽ của Giáo sư Beckman gây nhiều tiếng vang trong giới quan sát.
Trong bài viết ở mục Ý kiến ngày
5.3, ông Trần viết: “Trung cộng ngay từ
đầu đã nói rõ là không chấp nhận và không tham gia vụ kiện. Bằng cách này, Trung
cộng đang thực thi quyền hợp pháp của mình theo Công ước LHQ về luật Biển
(UNCLOS 1982) và thể hiện sự cam kết tuân thủ thẩm quyền của luật pháp quốc tế”.
Những lời lẽ khó nghe của nhân vật
đại diện cho Bắc Kinh tại Tân Gia Ba về cái gọi là “quyền không tham gia” vụ
kiện đã bị Giáo sư Beckman phản bác một cách thuyết phục. “UNCLOS không có điều khoản nào về “quyền” của
một quốc gia không tham gia vào vụ kiện chống lại mình”, vị giáo sư
luật khẳng định. “Trái lại, UNCLOS quy định các bên trong tranh chấp có nghĩa vụ tạo thuận
lợi cho công việc của tòa trọng tài”, ông viết và cho biết thêm: “UNCLOS cũng quy
định nếu một bên không tham gia hay không bảo vệ thành công lý lẽ của mình, thì
bên còn lại có thể yêu cầu tòa án tiếp tục quy trình pháp lý và ra phán quyết
mà sự vắng mặt của bên kia không phải là rào cản”. “Quy ước này đúng
với những gì đang xảy ra trong vụ kiện này”, ông quả quyết
Ngoài bài viết của ông Trần Hiểu
Đông, trong thời gian gần đây, các đại sứ Trung cộng ở khu vực ASEAN cũng
thường xuyên mượn các diễn đàn báo chí trong khu vực để đăng tải các bài viết
ngụy biện về vấn đề Biển Đông. Vào cuối năm 2015, Đại sứ Trung cộng tại ASEAN
Từ Bộ đã đăng bài viết với những luận điệu tương tự trên tờ Jakarta Post ở
Indonesia hòng lèo lái dư luận. Tuy nhiên, các luận điệu này bị Đại sứ Phi Luật
tân Elizabeth P.Buensuceso bác bỏ thẳng thừng trong bài phản hồi trên cùng tờ
báo.
Bẻ cong luật pháp quốc tế
Đại sứ Trần cũng viết rằng: “Không
cần có hiểu biết sâu về luật pháp quốc tế người ta cũng nhận ra rằng UNCLOS
không có thẩm quyền đối với các tranh chấp lãnh thổ”. Ông này viện lý rằng
năm 2006 Bắc Kinh đã trình lên LHQ “tuyên bố về các ngoại lệ tùy nghi”
(Optional Exceptions) theo điều 298 của UNCLOS, loại Trung cộng ra khỏi các quy
trình pháp lý bắt buộc nhằm dàn xếp các tranh chấp như phân giới, hoạt động
quân sự… trên biển.
Giáo sư Beckman thừa nhận Tòa trọng tài thường trực (PCA) ở The Hague đang
phân xử vụ này không có thẩm quyền phán quyết đối với tuyên bố chủ quyền của
các bên trên các đảo tranh chấp. Tuy nhiên, ngày 29.10.2015, tòa này đã tuyên
bố có quyền tài phán đối với tranh chấp giữa các bên trong cách diễn giải và áp
dụng các điều khoản UNCLOS, chẳng hạn quyền quyết định một cấu trúc tự nhiên
trên biển là “đảo” (có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của riêng mình),
“mỏm đá” (chỉ có lãnh hải), hay “bãi chìm” (không có quyền lợi hải dương nào
xung quanh). Mặt khác, theo Giáo sư Beckman, trong các phán quyết tiếp theo,
PCA sẽ quyết định một số vấn đề mà Phi Luật Tân đưa ra có bị loại do nằm trong
“tuyên bố ngoại lệ tùy nghi” của Trung cộng hay không. Bởi, “theo UNCLOS, chính
tòa án mới có quyền quyết định cuối cùng về việc loại trừ vấn đề cụ thể nào đó,
chứ không phải quốc gia đưa ra tuyên bố tự loại trừ”.
Ông Beckman qua đó cũng phê phán phản ứng của Bắc Kinh gọi phán quyết ngày
29.10.2015 của PCA là “vô nghĩa, không có
giá trị pháp lý”: “UNCLOS quy định rõ rằng phán quyết của Tòa trọng tài là cuối
cùng, không chấp nhận kháng nghị, và phải được tuân thủ bởi các bên trong tranh
chấp”.
Trí trá với láng giềng
Trong bài viết của mình, ông Trần
“tố ngược” Manila “đơn phương” đưa vụ việc ra tòa trước khi tận dụng hết các
kênh thương lượng khác hay tìm sự đồng thuận của Bắc Kinh, vì vậy “đi ngược các
thông lệ được chấp nhận rộng rãi”. Nhưng Giáo sư Beckman quả quyết UNCLOS “đặc biệt quy định mọi tranh chấp liên quan
đến việc diễn giải và áp dụng các điều khoản của công ước mà không đạt được
thỏa thuận qua thương lượng thì một bên có thể đưa ra tòa án có thẩm quyền, không
cần sự chấp thuận của bên còn lại”.
Ông Beckman cũng lưu ý rằng PCA
trong phán quyết ngày 29.10.2015 có cân nhắc phản ứng của Bắc Kinh nhưng kết
luận Manila đã không hấp tấp trong quyết định ra tòa. Có hơn 50 công ước của
LHQ cho phép hành động đơn phương tương tự, ông cho biết thêm. Điều lạ lùng ở
đây là Bắc Kinh luôn “khoe” họ nằm trong số các quốc gia đã phê chuẩn UNCLOS,
nhưng các lập luận của họ lại bị “bẻ” bởi chính những điều khoản của UNCLOS.
Ngoa ngữ hơn, ông Trần viết: “Tòa trọng tài trong phán quyết (29.10.2015 –
PV) của mình đã làm suy yếu vị trí và hiệu lực của Tuyên bố về ứng xử của các
bên ở Biển Đông (DOC)”. Ông lập luận rằng DOC được ký giữa Trung cộng và
ASEAN năm 2002 “là kim chỉ nam cho cách
hành xử giữa các bên ở Biển Đông”.
Nhưng ngược lại, Giáo sư Beckman cho
rằng như phán quyết của PCA, các nhà quan sát đều nhìn nhận DOC chỉ là một “văn
kiện chính trị”, “không có giá trị ràng buộc pháp lý”. Ông chỉ ra: “Chính vì vậy mà các
quốc gia ASEAN liên tục kêu gọi Trung cộng đi tới Bộ quy tắc ứng xử Biển Đông
(COC) có giá trị ràng buộc”. Đại sứ Trần trong bài viết của mình
cũng ngọt nhạt rằng Trung cộng và ASEAN “đang tích cực thảo luận về COC”. Nhưng
thực tế, theo đánh giá của giới quan sát, Bắc Kinh đang cố tình cản trở tiến
trình này.
(Văn phòng Tân Gia Ba)