Thơ Tô Thùy Yên - Ta về

Thơ Tô Thùy Yên -  Ta về

(Phan: “Ta Về” là một bài thơ, bài hịch… không quan trọng. Điểm cốt yếu của một giai đoạn lịch sử bi hùng gói gém trong đó qua câu chữ chắt chiu từ chiến tranh và tù đày - không - chưa đủ. Còn có một trái tim và tri thức làm chất liệu để hình thành nên tác phẩm để đời này. Giả sử, không có cuộc chiến Việt Nam. Thơ ca miền Nam vẫn có Tô Thùy Yên nhưng không có bài thơ “Ta về”. Hùng văn vần chiêu hồn bại sĩ, tổ quốc trong tâm thức một người đi qua chiến tranh và hệ lụy. Cuộc chiến thắng súng đạn của kẻ ác nhưng không thắng nổi những người bất bại, không thắng nổi tri thức và tâm thức miền Nam. Không biết một người đời sau, thiếu hít thở không khí đạn mìn, mùi máu tươi trên những xác người vô tội. Không được “khiêu vũ với bầy sói” trong những nhà tù cải tạo… có làm lệch lạc, thô thiển, hiểu sai những lời bi thống về lịch sử được vắt ra từ tâm thức người viết?)

     

Tiếng biển lời rừng nao nức giục
      Ta về cho kịp độ xuân sang
Ta về - một bóng trên đường lớn
Thơ chẳng ai đề vạt áo phai...

Sao bỗng nghe đau mềm phế phủ?

Mười năm, đá cũng ngậm ngùi thay

      Vĩnh biệt ta-mười-năm chết dấp

      Chốn rừng thiêng im tiếng nghìn thu

     Mười năm, mặt xạm soi khe nước
     Ta hóa thân thành vượn cổ sơ
Ta về qua những truông cùng phá
Nếp trán nhăn đùa ngọn gió may

Ta ngẩn ngơ trông trời đất cũ
Nghe tàn cát bụi tháng năm bay
      Chỉ có thế. Trời câm đất nín
      Đời im lìm đóng váng xanh xao

     Mười năm, thế giới già trông thấy
     Đất bạc màu đi, đất bạc màu...
Ta về như bóng chim qua trễ
Cho vội vàng thêm gió cuối mùa

Ai đứng trông vời mây nước đó
Ngàn năm râu tóc bạc phơ phơ
      Một đời được mấy điều mong ước?
      Núi lở sông bồi đã lắm khi...

      Lịch sử ngơi đi nhiều tiếng động
     Mười năm, cổ lục đã ai ghi?
Ta về cúi mái đầu sương điểm
Nghe nặng từ tâm lượng đất trời

Cảm ơn hoa đã vì ta nở
Thế giới vui từ mỗi lẻ loi
      Tưởng tượng nhà nhà đang mở cửa
      Làng ta, ngựa đá đã qua sông
      Người đi như cá theo con nước
      Trống ngũ liên nôn nả gióng mừng

Ta về như lá rơi về cội
Bếp lửa nhân quần ấm tối nay
Chút rượu hồng đây, xin rưới xuống
Giải oan cho cuộc biển dâu này

      Ta khóc tạ ơn đời máu chảy
      Ruột mềm như đá dưới chân ta
      Mười năm chớp bể mưa nguồn đó
      Người thức nghe buồn tận cõi xa

Ta về như hạt sương trên cỏ
Kết tụ sầu nhân thế chuyển dời
Bé bỏng cũng thì sinh, dị, diệt
Tội tình chi lắm nữa, người ơi!

      Quán dốc hơi thu lùa nỗi nhớ
      Mười năm, người tỏ mặt nhau đây
      Nước non ngàn dặm, bèo mây hỡi
      Đành uống lưng thôi bát nước mời

Ta về như sợi tơ trời trắng
Chấp chới trôi buồn với nắng hanh
Ai gọi ai đi ngoài quãng vắng?
Phải, ôi vàng đá nhắn quan san?

      Lời thề truyền kiếp còn mang nặng
      Nên mắc tình đời cởi chẳng ra
      Ta nhớ người xa ngoài nổi nhớ
      Mười năm, ta vẫn cứ là ta

Ta về như tứ thơ xiêu tán
Trong cõi hoang đường trắng lãng quên
Nhà cũ, mừng còn nguyên mái, vách
Nhện giăng, khói ám, mối xông nền

      Mọi thứ không còn ngăn nắp cũ
      Nhà thương khó quá, sống thờ ơ
      Giậu nghiêng cổng đổ, thềm um cỏ
      Khách cũ không còn, khách mới thưa...

Ta về khai giải bùa thiêng yểm
Thức dậy đi nào, gỗ đá ơi!
Hãy kể lại mười năm mộng dữ
Một lần kể lại để rồi thôi

      Chiều nay, ta sẽ đi thơ thẩn
      Thăm hỏi từng cây những nỗi nhà
      Hoa bưởi, hoa tầm xuân có nở?
      Mười năm, cây có nhớ người xa?

Ta về như đứa con phung phá
Khánh kiệt đời trong cuộc biển dâu
Mười năm, con đã già như vậy
Huống mẹ cha, đèn sắp cạn dầu...

      Con gẫm lại đời con thất bát
      Hứa trăm điều, một chẳng làm nên
      Đời qua, lớp lớp tàn hư huyễn
      Hạt lệ sương thầm khóc biến thiên

Ta về như tiếng kêu đồng vọng
Rau mác lên bờ đã trổ bông
Cho dẫu ngàn năm, em vẫn đứng
Chờ anh như biển vẫn chờ sông

      Ta gọi thời gian sau cánh cửa
      Nỗi mừng ràn rụa mắt ai sâu
     Ta nghe như máu ân tình chảy
     Tự kiếp xưa nào tưởng lạc nhau

Ta về dẫu phải đi chân đất
Khắp thế gian này để gặp em
Đau khổ riêng gì nơi gió cát...
Hè nhà, bụi chuối thức thâu đêm
      Cây bưởi xưa còn nhớ trắng hoa
      Đêm chưa khuya lắm, hỡi trăng tà!
      Tình xưa như tuổi già không ngủ
      Bước chạm khua từng nỗi xót xa

Ta về như giấc mơ thần bí
Tuổi nhỏ đi tìm những tối vui
Trăng sáng lưu hồn ta vết phỏng
Trọn đời, nỗi nhớ sáng không nguôi

      Bé ơi, này những vui buồn cũ
      Hãy sống, đương đầu với lãng quên
      Con dế vẫn là con dế ấy
      Hát rong bờ cỏ, giọng thân quen

Ta về như nước tào khê chảy
Tinh đẩu mười năm luống nhạt mờ
Thân thích những ai giờ đã khuất?
Cõi đời nghe trống trải hơn xưa

      Người chết đưa ta cùng xuống mộ
      Đêm buồn, ai nữa đứng bờ ao
      Khóc người, ta khóc ta rơi rụng
      Tuổi hạc, ôi ngày một một hao

Ta về như bóng ma hờn tủi
Lục lại thời gian, kiếm chính mình
Ta nhặt mà thương từng phế liệu
Như từng hài cốt sắp vô danh

      Ngồi đây, nền cũ nhà hương hỏa
     Đọc lại bài thơ buổi thiếu thời
     Ai đó trong hồn ta thổn thức?
     Vầng trăng còn tiếc cuộc rong chơi

Ta về như hạc vàng thương nhớ
Một thuở trần gian bay lướt qua
Ta tiếc đời ta sao hữu hạn
Đành không trải hết được lòng ta.

Tô Thùy Yên (Thơ tuyển, Minnesota, 1995)