World Bank: Việt Nam nợ
công 110 tỷ USD
Số liệu này cao hơn
mọi công bố từ trước tới nay của các cơ quan Việt Nam, và như vậy mỗi người dân
đang gánh trên 1.200 USD nợ công, tương đương hơn nửa năm thu nhập.
Khủng hoảng Hy Lạp là bài học cho
Việt Nam
|
Theo
số liệu của WB, mỗi người dân Việt Nam gánh hơn 1.200 USD nợ công. Ảnh:Reuters
|
Ngân
hàng Thế giới (WB) - nhà tài trợ đa phương lớn nhất hôm qua công bố về nợ công
Việt Nam với số liệu bất ngờ. Tính đến cuối năm 2014, tổng nợ công của Việt
Nam, bao gồm nợ của Chính phủ, nợ được chính phủ bảo lãnh và nợ của chính quyền
địa phương ước tính là 2,35 triệu tỷ đồng (khoảng 110 tỷ USD). Nếu xét về
tỷ lệ tương đối so với GDP (186,2 tỷ USD), thì nợ công theo tính toán của WB
tương đương 59% - xấp xỉ số liệu được Bộ Tài chính đưa ra. Nhưng nếu xét riêng
số tuyệt đối, nợ công theo tính toán của WB cao hơn bất kỳ số liệu nào được nêu
ra trước đó.
Bản
tin nợ công tháng 11/2014 của Bộ Tài chính cho biết cuối năm 2013, nợ công của
Việt Nam gồm nợ của Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh, nợ nước ngoài của
doanh nghiệp tự vay tự trả không tính nợ chính quyền địa phương đạt hơn
1,5 triệu tỷ đồng, tăng so với mức gần 890.000 tỷ đồng cuối năm 2010.
Theo
WB, toàn bộ dữ liệu về nợ công Việt Nam được thu thập từ các cơ quan có thẩm
quyền của Chính phủ. Nếu dựa trên con số này và mức dân số cuối năm 2014
là 90,7 triệu người, bình quân mỗi người dân Việt Nam "gánh" gần
1.212,8 USD nợ công.
Đồng hồ nợ công của Economist ghi nhận vào cuối năm ngoái, mỗi
người Việt Nam gánh 914,1 USD nợ và hiện tại là 997,9 USD.
Thu
nhập bình quân đầu người của Việt Nam tính tới cuối năm ngoái là hơn 2.000 USD
một năm.
|
Nguồn: MOF/VinaCapital
|
Trong
một báo cáo mới công bố, Công ty Quản lý quỹ VinaCapital - đơn vị đang đầu tư
hơn một tỷ USD tại Việt Nam đánh giá bức tranh tài khóa trong nước đang gặp
nhiều vấn đề, đặc biệt là nợ công. "Tình hình nợ công ngày càng tệ trong
những năm gần đây", công ty này cho biết.
Tỷ lệ nợ công trên GDP đã giảm về 50,8%
vào năm 2012, nhưng dự báo tăng lên 60,3% năm 2015 và có thể tiến tới 64,9%
trong năm tới - tiệm cận với ngưỡng an toàn 65% GDP. Chính phủ phát đi
thông tin sẽ giảm chỉ tiêu này về 60,2% vào năm 2020, nhưng VinaCapital vẫn đặt
câu hỏi làm thế nào để nợ công leo lên gần mốc 65% GDP trong năm tới và sau đó
có thể giảm về 60,2%.
Các chuyên gia nước ngoài nhận định Việt
Nam vay nợ cao chủ yếu do nhu cầu tài trợ ngân sách lớn. Bội chi đã tăng từ mức
4,9% GDP năm 2008 lên 5,3% GDP năm 2014. Nửa đầu năm 2015, ngân sách tiếp tục
thâm hụt khoảng 99.000 tỷ đồng (4,5 tỷ USD).
Tình trạng này diễn ra khi chi tiêu của
Chính phủ ngày càng tăng trong lúc nguồn thu không ổn định do Việt Nam đang
trong lộ trình giảm thuế để hỗ trợ doanh nghiệp và giá dầu sụt giảm. Ngoài ra,
WB cho rằng chính sách nới lỏng tài khóa để ngăn ngừa suy thoái kinh tế mạnh
hơn đã dẫn tới nới rộng đáng kể thâm hụt tài khóa.
So sánh với các quốc gia trong khu vực
ASEAN đang cạnh tranh về thu hút đầu tư, VinaCapital đánh giá Việt Nam kiểm
soát tài khóa kém nhất so với các "ông hàng xóm". Điều này thể hiện
qua mức thâm hụt cao nhất so với Thái Lan, Indonesia, Philippines, trong đó thu ngân sách của Việt Nam trên GDP giảm từ
mức 26,3% năm 2009 về 20,1% năm 2014, còn các quốc gia khác lại tăng.
|
Tỷ
lệ bội chi ngân sách của Việt Nam so với các nước trong khu vực. Nguồn: VinaCapital
|
Chuyên
gia kinh tế Sebastian Eckardt của WB nhận xét nợ công có xu hướng tăng sẽ gây
áp lực lên nguồn trả nợ. Nghĩa vụ thanh toán nợ công (tổng thanh toán nợ Chính
phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh và nợ của chính quyền địa phương) đã tăng từ
22% năm 2010 lên gần 26% tổng thu ngân sách năm 2014. Chi
trả lãi vay hiện chiếm gần 7,2% chi ngân sách, lấn át các khoản chi tiêu khác.
Ngoài ra, nghĩa vụ nợ tiềm tàng từ doanh
nghiệp Nhà nước và khu vực ngân hàng cũng trở thành mối nguy cơ rủi ro tới tính
bền vững của nợ công. Ngoài các khoản nợ do Chính phủ bảo lãnh đã được tính
toán, WB cho rằng vẫn còn nhiều khoản nợ tiềm ẩn chưa được thống kê một cách
đầy đủ. "Các khoản nợ này ước tính có quy mô khá lớn, tính rủi ro cao và
có thể đe dọa tới ổn định tài khóa", WB cảnh báo.
Để kiềm chế áp lực nợ công, bà Victoria
Kwakwa - Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam khuyến nghị Chính
phủ cần củng cố tài khóa phù hợp với tăng trưởng để giảm bớt nhu cầu bù đắp
thâm hụt ngân sách, đồng thời phải hợp lý hóa nguồn chi và cải thiện hiệu quả
đầu tư công.
Lấy ví dụ về Hy Lạp, bà Kwakwa cho hay
Việt Nam sẽ không rơi vào tình trạng tệ như vậy, nhưng cũng cần có những giải
pháp ngay từ lúc này, trong đó chú trọng tới công tác thu thập thông tin và cập
nhật nợ của khu vực doanh nghiệp Nhà nước để có đánh giá rủi ro kịp thời.
"Câu
chuyện xảy ra tại Hy Lạp không phải chỉ sau một đêm mà đã diễn ra trong thời
gian dài. Do đó, Việt Nam cần thu thập thông tin tốt, số liệu tin cậy sẽ là nền
tảng quan trọng cho việc hoạch định chính sách, ra quyết định chính sách",
bà nhấn mạnh.
Phương Linh